W związku z konfliktem zbrojnym toczącym się za naszą wschodnią granicą i napływem uchodźców, który szukają w Polsce schronienia, wprowadzono rozwiązania systemowe regulujące kwestie pomocy udzielanej obywatelom Ukrainy. Wśród nich są też przepisy dotyczące prawa podatkowego. Odpowiednia ustawa została podpisana 12 marca br. i tego samego dnia została ogłoszona w Dzienniku Ustaw (Dz. U. z 2022 r. poz. 583) oraz weszła w życie z mocą wsteczną od dnia 24 lutego 2022 r.

Jak wskazuje wiceminister finansów, na mocy ww. aktu prawnego wprowadzono rozwiązania korzystne zarówno dla uciekających przed wojną obywateli Ukrainy, jak i firm oraz osób fizycznych, które udzielają im pomocy. Ustawa rozszerza katalog preferencji podatkowych, które obowiązywały na terenie naszego kraju już wcześniej, i z których pomagający uchodźcom podatnicy również mogą korzystać. Wśród tych ostatnich wymienia się między innymi możliwość odliczania od podatku dochodowego darowizn przekazywanych na rzecz działalności pożytku publicznego prowadzonej przez organizacje pozarządowe (NGO). Co istotne, odliczeniu podlegają też darowizny realizowane przez honorowych dawców krwi na rzecz krwiodawstwa.

Zwolnienia podatkowe dla obywateli Ukrainy

Zgodnie z ustawą o pomocy obywatelom Ukrainy z podatku dochodowego od osób fizycznych zwalnia się pomoc humanitarną otrzymaną na terenie Polski w okresie od 24 lutego 2022 r. do 31 grudnia 2022 r. przez obywateli Ukrainy, którzy w związku z toczącą się w ich kraju wojną przybyli w tym okresie z Ukrainy do Polski. Zwolnienie dotyczy zarówno pomocy otrzymanej od firm, jak i od osób fizycznych. Warto zwrócić uwagę na to, że możliwe jest także skorzystanie z przepisów ustawy o PIT, które obowiązywały jeszcze przed dniem 24 lutego br. (i nadal obowiązują), a które mówią o zwolnieniu z podatku dochodowego pomocy otrzymanej od organizacji pozarządowych. Kluczowa dla zwolnienia podatkowego jest tutaj definicja pomocy humanitarnej, przez którą należy rozumieć zaspokojenie podstawowych potrzeb życiowych uchodźców. Taki zapis w ustawie sprawi, że obywatele Ukrainy nie będą musieli płacić podatku PIT od przekazanej na ich rzecz pomocy, która może przyjmować różną formę, np. nieodpłatne udostępnianie mieszkań, świadczenia pieniężne, produkty żywnościowe i inną pomoc rzeczową. Zwolnieniu z opodatkowania będą podlegać różne formy świadczenia niezależnie od ich rodzaju.

Preferencje podatkowe dla obywateli Polski, którzy udzielają pomocy uchodźcom z Ukrainy

Na preferencyjne rozwiązania podatkowe mogą liczyć również niosący pomoc obywatelom Ukrainy Polacy. Zgodnie z wprowadzoną ustawą polskim firmom i obywatelom naszego kraju, którzy udostępnią uchodźcom z Ukrainy lokal mieszkalny, będą przysługiwać od polskiego rządu środki pieniężne. Przepisy przewidują świadczenie pieniężne przypadające na każdego przyjętego pod dach uchodźcę. Co istotne, ta sama ustawa zakłada też preferencje podatkowe w stosunku do otrzymywanych z tego tytułu środków, co dla polskiego podatnika oznacza zwolnienie z PIT oraz CIT.

Pomoc Ukrainie a koszty ponoszone przez firmy

Ww. ustawa wprowadza też korzystne rozwiązania dla firm, które oferują świadczenia podmiotom biorącym udział w organizacji pomocy na rzecz obywateli Ukrainy. Wśród takich podmiotów wymienia się: Rządową Agencję Rezerw Strategicznych, jednostki samorządu terytorialnego, organizacje samorządowe (zarówno z terytorium Rzeczpospolitej Polskiej, jak i z Ukrainy), podmioty prowadzące działalność leczniczą wykonywaną na terytorium Polski oraz terytorium Ukrainy. W tym przypadku preferencyjne rozwiązanie ma polegać na możliwości ujęcia w kosztach (PIT oraz CIT) wydatków poniesionych w związku z udzieleniem świadczenia i obowiązywać od dnia 24 lutego br. do 31 grudnia 2022 r.

W kontekście pomocy świadczonej na rzecz obywateli Ukrainy warto wspomnieć również o przekazywanych uchodźcom darowiznach. Zgodnie z obecnie obowiązującymi przepisami uchodźcy nie będą musieli płacić podatku od darowizny, jeśli wartość takiej darowizny nabytej od jednej osoby lub organizacji nie przekroczy 4902 zł na osobę w okresie 5 lat.